انواع روابط عمومی از نگاه‌های متفاوت
نگاهی به انواع روابط عمومی با معیارها و دسته بندی های گوناگون
انواع روابط عمومی بر اساس ویژگی‌ها و کارکردها
اطلاعات و ارتباطات در شکل‌گیری و کارکرد روابط عمومی نقش مهمی دارند.
اهمیت این دو مقوله سبب گردیده تا در تمام دسته‌بندی های انواع روابط عمومی میزان توجه به موضوع ارتباطات و اطلاعات مدنظر قرار گیرد.
در ادامه، به بررسی انواع روابط عمومی از جهات مختلف می‌پردازیم.
انواع روابط عمومی از نظر جایگاه و نحوه اثرگذاری در سازمان
روابط عمومی تحلیل‌گر:
نوع کارآمدی از روابط عمومی است که حاوی برنامه‌های مدون و دارای زمان‌بندی است.
اجرای درست و کامل این نوع از انواع روابط عمومی نیازمند وجود بستر مناسب اجتماعی و فرهنگی و در راس قرار گرفتن مدیران شایسته و متخصص است.
در این نوع از روابط عمومی برای مدیریت بحران‌ها و بهره‌گیری از فرصت‌های مناسب پیش‌آمده طرح و برنامه‌های سنجیده و معینی وجود دارد.
نوآوری، انعطاف‌پذیری و مبتنی بودن بر پایه علم از شاخصه‌های این نوع روابط عمومی است.
روابط عمومی تحلیل‌گر می‌تواند با دادن مشاوره درست به مدیران سازمان در ارتقاء جایگاه خود و کمک به سازمان در جهت نیل به اهداف موثر باشد.
شناخت و انتقال نیازهای مخاطبین به سازمان، تقویت درک متقابل سازمان و مخاطبین، صیانت از منافع و حقوق سازمان و مخاطبین آن از ویژگی‌های این نوع از روابط عمومی است.
روابط عمومی توجیه‌گر:
این نوع روابط عمومی زاییده فضای نامناسب سیاسی، اجتماعی و فرهنگی است.
به دلیل وجود ضعف‌های علمی و تخصصی از سوی مدیریت، طرح و برنامه‌های کارآمدی وجود ندارد.
این نوع از روابط عمومی با استفاده از توجیهات همراه با تحریف و پنهان‌کاری و عدم نشر اطلاعات واقعی، سعی در توجیه وقایع و تصمیمات مدیران سازمان دارد.
این نوع از روابط عمومی به لحاظ کارآیی در نقطه مقابل روابط عمومی تحلیل‌گر قرار دارد.
روابط عمومی تبیین‌گر:
این نوع از روابط عمومی را می‌توان در فاصله میان روابط عمومی تحلیل‌گر و روابط عمومی توجیه‌گر در نظر گرفت.
برنامه‌ریزی ها حتی در صورت وجود، از نوآوری و قدرت تاثیرگذاری بی‌بهره هستند.
سطحی‌نگری، بیان محافظه‌کارانه و قالب‌های کلیشه‌ای از نکات منفی در این نوع روابط عمومی است.
ویژگی های خوب یا بد استراتژی روابط عمومی سازمانی در سرنوشت سازمان تاثیر مستقیم دارد.
انواع روابط عمومی از منظر الگوهای تاکتیکی و جهت‌گیری کلی
الگوی نمایندگی مطبوعات (الگوی سنتی):
این الگو به واسطه وابستگی که در زمان خود جهت انتقال اطلاعات به مطبوعات داشت، به این نام معرفی می‌شود.
برنامه‌های ارائه شده در این روش کامل نبوده و تحقیقات از اهمیت کمتری برخوردار است.
فعالیت این الگو از انواع روابط عمومی بیشتر درون سازمانی و یک سویه بوده و تمرکز بر روی منافع سازمان و توجه به مدیریت در اولویت قرار دارد.
در این الگو روابط عمومی تا حدود زیادی هم پایه تبلیغات می‌باشد.
الگوی اطلاع رسانی (الگوی فنی):
تمرکز کارکردهای روابط عمومی در این الگو حول موضوع نشر اطلاعات است.
با وجود یک سویه بودن ساختار به نفع سازمان، جریان ارتباط با مخاطب شکل قابل‌قبول تری دارد.
حقیقی بودن اطلاعات دارای اهمیت است.
ولی کارکرد روابط عمومی بیشتر منحصر به تسهیل ارتباط بین سازمان و مخاطبین است.
الگوی دو سویه نا هم‌سنگ یا نامتقارن (سازمان محور):
در این الگو جریان ارتباط با مخاطب نوعی جریان دو سویه است؛ ولی همچنان اهداف سازمان در اولویت قرار می‌گیرد.
بنابراین روابط عمومی در برقراری ارتباط بین سازمان و مخاطبین همچنان نقش پر رنگ‌تری برای سازمان در نظر می‌گیرد.
کنترل بازخوردها از سوی مخاطبان در راستای تامین منافع سازمان می‌باشد.
نگرش روابط عمومی و نحوه انتقال اطلاعات از درون به برون سازمان است.
روابط عمومی در جهت افزایش رضایت مخاطب و تسهیل فرآیندها حرکت می‌کند.
ولی به دلیل تسلط مدیران و رهبران نخبه بر سایر اعضای سازمان و نیز محافظه‌کاری در اعمال تغییرات، روابط عمومی نقشی در اخذ تصمیمات ندارد.
الگوی دو سویه هم‌سنگ یا متقارن (مخاطب محور):
نوع جریان روابط عمومی در این الگو در برابری نقش سازمان و مخاطب تاکید دارد.
رسیدن به تفاهم و ارزیابی درک و فهم مخاطب جای انتقال یک‌طرفه اطلاعات به مخاطب را می‌گیرد.
در این الگو روابط عمومی به ماهیت واقعی خود نزدیکتر می‌شود.
الگوی صنعت روابط عمومی:
این الگو با در هم‌آمیختن ویژگی‌های الگوی نمایندگی مطبوعات و الگوی اطلاع‌رسانی، سعی در جبران کاستی‌های اطلاع‌رسانی به رسانه‌های گروهی دارد.
تاکید بر کاربرد تکنیک‌های ارتباطی برای تبلیغات سازمانی و تاکتیک‌های هدایت شده برای این نوع از انواع روابط عمومی مدنظر است.
الگوی روابط عمومی حرفه‌ای:
در این الگو ارتباط سازمان با گروه‌های اجتماعی و مردمی مورد توجه قرار می‌گیرد.
روابط عمومی در تلاش برای کاهش خود محوری و کسب موافقت گروه‌های اجتماعی حرکت می‌کند.
مدیریت برای رفع اختلاف بین سازمان و گروه‌های مخاطب و متقاعدسازی از راه مذاکره مدنظر است.
الگوی دو سویه:
این الگو بر پایه تاکتیک‌های پنج‌گانه مطرح شده توسط دوزیر استوار است.
این پنج روش در جهت مدیریت منازعات و اختلافات بین سازمان و گروه‌های اجتماعی مطرح می‌شود.
این تاکتیک‌های پنج‌گانه شامل
- تاکتیک رقابت
- همکاری (تشریک مساعی)
- اجتناب از درگیری
- همسازی (توافق)
- مصالحه
هستند.
بسته به شرایط متفاوت هر تاکتیک می‌تواند در موازنه منافع به سود یک طرف یا هر دو طرف کاربرد داشته باشد.
الگوی ترکیبی:
این الگو تکمیل‌کننده الگوی قبلی (دو سویه) بوده است.
دو روش تاکتیک مفید و سازنده و تاکتیک پذیرش عدم توافق را به تاکتیک‌های پنج‌گانه قبلی می‌افزاید.
الگوی دو سویه جدید (متقارن):
این الگو تلفیقی از الگوهای دو سویه و ترکیبی است و کارکردی شبیه فعالیت‌های دو سویه دارد.
استفاده هم‌زمان از تکنیک‌های متقارن و نامتقارن در این الگو موردنظر است.
دسته‌بندی انواع روابط عمومی در دنیای امروز و عصر ارتباطات
با پیشرفت تکنولوژی در دهه‌های اخیر دگرگونی‌های زیادی در چرخه تولید و نشر اطلاعات و نحوه ارتباطات سازمان‌ها با مخاطبین‌شان ایجاد شده است.
با در نظر گرفتن این تغییرات عمده می‌توان انواع روابط عمومی را در دنیای امروز به صورت زیر طبقه‌بندی نمود.
روابط عمومی الکترونیک
شامل نوعی از انواع روابط عمومی است که در آن انجام وظایف معمول روابط عمومی را ابزارهای الکترونیکی مانند سیستم پاسخگویی خودکار، رادیو و سایر تجهیزات الکترونیک به عهده دارند.
متن‌ها و فایل‌های انتشار یافته در قالب نرم‌افزارهای گوناگون جای استفاده از کاغذ را در انتشار پیام‌ها می‌گیرند.
چرخه خبری بیست و چهار ساعته و امکان ارتباط با مخاطب در هر زمان و مکان از ویژگی‌های این نوع از روابط عمومی است.
روابط عمومی دیجیتال
این شکل از انواع روابط عمومی در ادامه تحول و حرکت روابط عمومی از حالت سنتی آن به شکل الکترونیکی خود است. محتوا و متن‌های تولیدی که در روابط عمومی الکترونیکی در قالب فرمت‌های قابل چاپ طراحی می‌شدند؛ در روابط عمومی دیجیتال به فرمت صفر و یک تبدیل می‌شوند.
افزودن قابلیت جستجو بین اطلاعات، اشتراک‌گذاری و امکان کپی مطالب برای مخاطب از شاخصه‌های روابط عمومی دیجیتال است.
روابط عمومی آنلاین
در روابط عمومی سنتی اخبار و اطلاعات از طریق سازمان تهیه و منتشر می‌شوند و سپس در اختیار مخاطبان قرار می‌گیرند.
در روابط عمومی آنلاین خدمات به صورت شبانه‌روزی در دسترس مخاطبان و مشتریان قرار دارد.
مخاطبین به سازمان متصل هستند. با یکدیگر در تماس و ارتباطند و به سایر منابع اطلاعاتی دسترسی دارند.
آن دسته از سازمان‌ها و رسانه‌هایی که در بستر وب قرار دارند، برای مشتریان از اعتبار ویژه‌ای برخوردار هستند.
روابط عمومی سایبر
روابط عمومی سایبر فرآیندی است که تمامی پروسه مربوط به روابط عمومی به شکل آنلاین درآمده باشد.
شاخصه مشارکت‌دهی و تعاملی در قبال مخاطب در این نوع روابط عمومی از اهمیت بالایی برخوردار است.
نقطه تمرکز روابط عمومی بر روی مخاطب و مشتری استوار است و توجه به تک تک افراد جای ارتباط با توده‌های مخاطبین را می‌گیرد. پاسخگویی به تمام پیام‌ها و انتقادات دارای اهمیت بوده و خدمات در تمام طول شبانه‌روز و بدون محدودیت زمانی و مکانی در دسترس است.
روابط عمومی اینترنتی
با توجه به قرار داشتن بستر روابط عمومی بر روی اینترنت، بهره حداکثری از دانش نرم‌افزاری و تکنولوژی‌های مرتبط در دستور کار قرار می‌گیرد. این نوع روابط عمومی با بهره‌گیری از پتانسیل‌های موجود در بستر اینترنت به دنبال خلق روش‌های جدید برای رشد سازمان خواهد بود.
داشتن مخاطب بین‌المللی و کم رنگ شدن تمایز بین فرستنده و گیرنده از شاخصه‌های ارتباط عمومی اینترنتی است.
روابط عمومی مجازی
در این نوع از روابط عمومی به رغم اینکه سازمان مربوطه می‌تواند در دنیای واقعی موجودیت داشته باشد؛ ولی روابط عمومی آن وجود خارجی ندارد. در حقیقت آن بخش از وظایف روابط عمومی که فعالیت‌هایی تحت پوشش چارت سازمانی معمول را نداشته و هر کدام از آن‌ها توسط فرد یا افرادی در خارج سازمان انجام می‌شود، روابط عمومی مجازی می‌نامند.
انواع روابط عمومی به لحاظ کارکردها و وظایف در بخش‌های مختلف
با توجه به کارکردها و وظایف فعالان و دپارتمان‌های مختلف در بخش روابط عمومی، حوزه فعالیت روابط عمومی را می‌توان به هفت بخش تقسیم نمود.
روابط رسانه ای:
جنبه‌ای از روابط عمومی است که ایجاد ارتباط مناسب با تشکیلات رسانه‌ای را مورد توجه قرار می‌دهد.
روابط عمومی از طریق ایجاد تعامل با روزنامه‌نگاران، پخش‌کنندگان، وبلاگ‌نویسان و فعالان بخش چند رسانه‌ای به عنوان منبع محتوایی برای آن‌ها فعالیت می‌کند.
روابط سرمایه‌گذار:
در فعالیت‌های روابط عمومی باید ارتباط بین این فعالیت‌ها با اقدامات مدیریت مالی مشخص گردد.
لازمه این موضوع تعیین نقش روابط عمومی در زمینه‌های افزایش سرمایه، سخنگوی منابع سرمایه‌ای و تامین‌کننده توسعه تجاری در یک دوره مستمر از سوی مدیریت سازمان است.
کارکنان بخش روابط عمومی باید با ارتباطات مالی و مفاهیم حسابداری آشنایی داشته باشند.
ایجاد درک درست از نحوه کنترل سود و زیان، درک روابط بین نسبت‌های سرمایه و بدهی و سهام، آشنایی با مدیریت و کنترل هزینه‌ها و شفاف‌سازی مالی برای کارکنان این بخش باید در دستور کار مدیران سازمان قرار گیرد.
این اقدامات در رسیدگی درست به رویدادهای مربوط به سرمایه‌گذاران، انتشار گزارش‌های مالی برای تحلیل‌گران و رسیدگی به پرونده‌های نظارتی موثر می‌باشد.
روابط دولت:
دامنه کارکرد روابط عمومی در حکومت‌ها و دولت‌ها می‌تواند گسترده باشد.
روابط عمومی می‌تواند نماینده برند دولت برای تحقق سیاست‌هایی مانند مسئولیت‌های اجتماعی، رقابت منصفانه، حمایت از کارکنان و مصرف‌کنندگان باشد.
افزایش گفتگوهای سیاسی، کارکردهای برون مرزی و بین‌المللی از ویژگی‌های روابط عمومی برای دولت‌ها است.
اطلاع‌رسانی کامل و شفافیت به دلیل وجود جلسات پشت درهای بسته و مذاکرات نظامی همیشه مورد نظر نیست.
روابط جامعه:
این نوع از روابط عمومی بر تلاش و رسیدگی به هر چیزی که برای کسب شهرت برای سازمان شما در جامعه اطراف اهمیت دارد، تاکید می‌کند.
این اقدامات باید فراتر از یک عنوان بوده و بخشی از استراتژی کلی سازمان را در بر بگیرد.
اقداماتی مانند حفاظت از محیط زیست، آموزش و فعالیت‌های سازنده اجتماعی بخشی از جنبه‌های مثبت برای شهرت بیشتر برند سازمانی شما خواهد بود.
سازمانی که به جامعه خود تعهد دارد، برای مشتریان همیشه پیشنهاد جذاب‌تری محسوب می‌شود.
ایجاد پیوندهای زنجیره‌ای مثبت در جامعه هر چند با اقداماتی کم هزینه همراه باشد، با فعالیت سازمان شما ارتباط مستقیم دارد.
روابط داخلی:
اهمیت دادن به جمع‌آوری اطلاعات برای کارکنان و مخاطبان در درون سازمان و تلاش در این بخش در افزایش بازده برای سازمان موثر است.
دادن مشاوره به کارکنان با توجه به خط مشی و سیر اقدامات سازمان و همکاری با آن‌ها در راه‌اندازی محصولات ویژه از جنبه‌های تقویت روابط داخلی سازمان است.
افزایش کارایی و بهبود عملکرد کارکنان، جلب رضایت بیشتر مخاطبین سازمان، ایجاد تفاهم بیشتر بین مدیریت و کارکنان و افزایش اهمیت سازمان در نزد کارکنان از نتایج مثبت تقویت روابط داخلی سازمان است.
روابط مشتری:
رسیدگی به روابط با بازار هدف و هدایت مصرف‌کنندگان از طریق انجام تحقیقات برای آگاهی بیشتر در مورد علایق، نگرش‌ها، و اولویت‌های مشتریان در این نوع روابط عمومی موردنظر است.
ارتباطات بازاریابی:
در هم‌آمیختگی گستره روابط عمومی و بازاریابی در سازمان‌ها امری غیر قابل انکار است.
حمایت از تلاش‌های بازاریابی مربوط به راه‌اندازی محصول، کمپین‌های ویژه، آگاهی از برند و تصویرسازی بخش‌هایی از فعالیت‌های روابط عمومی در جهت رونق بازاریابی خواهد بود.
من مهسا شیرعلی پور هستم. بنده در تیم ارتباطاتی با سمت مدیر محتوا مشغول به فعالیت هستم. امیدوارم مقالات من در وبلاگ ارتباطاتی بتواند گره گشای مسیر حرفه ای شما باشد.
